یخچال را می توان پرکار ترین و مهمترین وسیله در هر خانه دانست که البته نظافت و بهداشت آن نیز به اندازه خودش اهمیت دارد. یکی از مشکلاتی که مخصوصا در یخچال های خانگی ممکن است با آن مواجه شوید، وجود بوی بد یا نامطبوع است. برخی از انواع مواد غذایی بخصوص آن هایی که حاوی موادی مانند پیاز یا کالباس هستند، بوی بسیار تندی ایجاد کرده و سایر مواد غذایی مانند ماست یا مواد لبنی، این بو را به خود جذب می کنند و تاثیر نامطلوبی بر طعم آن ها نیز وارد می شود. از قدیم الایام رایج بوده که برای مقابله (جذب) با این بوی بد تکه ای زغال قلیان یا کباب در یخچال قرار می دادند. اما آیا واقعا زغال بوی بد یخچال را به خود جذب می کند؟
زغال به علت ساختار کربنی خود می تواند تا حدی مواد شیمیایی را به خود جذب کند؛ بطور نمونه اگر کمی نفت روی یک حبه زغال بریزید، به سرعت به مغز زغال جذب می شود و تقریبا پس از مدت کوتاهی انتشار بوی آن به حداقل می رسد. دلیل این موضوع، وجود فضاهای خالی بسیار در ساختار زغال است. به همین علت زغال نسبت به چوب وزن بسیار کمتری دارد و به راحتی خرد می شود. در مقایسه می توان یک اسفنج را مثال زد که به علت وجود حفره های بسیار در ساختارش می تواند مایعات را به سرعت به خود جذب کند.
اما در حقیقت این خاصیت جذب کنندگی به اندازه ای نیست که بتوانید با یک حبه زغال بوی نامطبوع یخچال را از بین ببرید! البته قرار دادن زغال در یخچال می تواند موثر باشد ولی میزان تاثیر آن بسیار اندک است.مگر اینکه قصد داشته باشید یک کیسه بزرگ از زغال را داخل یخچال بگذارید. اما استفاده از ذغال به عنوان بوگیر یخچال نیز یک افسانه نیست. چرا که محصول دیگری از خانواده ذغال ها که به “زغال فعال” معروف هستند می توانند حجم قابل قبولی از بو و مواد مختلف را به خود جذب کنند.
ذغال فعال یا کربن فعال، در واقع همان زغال چوب است که طی یک فرایند آزمایشگاهی، مواد آلی آن تخریب شده و فضاهای خالی در آن به شدت افزایش میابد . وزن این ماده نسبت به حجم آن بسیار اندک است چرا که بسیاری از آن توسط فضاهای خالی تشکیل شده است در نتیجه قابلیت جذب ماده نیز در آن بیشتر می شود. معمولا از چوب های میوه ای مانند چوب نارگیل برای ساخت کربن فعال استفاده می شود ولی مواد دیگری مانند زغال سنگ و چوب سایر درختان هم در دسته مواد اولیه تولید زغال فعال هستند. این محصول با توجه به کاربرد های مختلف در انواع متنوعی مانند پودری، میله ای و حبه ای تولید می شود.
یکی از کاربرد های این زغال های فعال جذب بو می باشد. البته کاربرد آن به عنوان جاذب بو بیشتر در آزمایشگاه ها برای ساخت مواد مختلف است ولی خلاصه بگوییم؛ می توانید از زغال فعال برای از بین بردن بوی نامطبوع نه تنها در یخچال، بلکه برای سرویس بهداشتی هم استفاده کنید!
زغال فعال به شکل های مختلفی تولید می شود.
البته انواع مختلفی از زغال فعال موجود است و هر کدام نیز کاربرد های مختلفی دارند. بطور مثال گونه ای از زغال فعال فقط در آزمایشگاه ها کاربرد داشته و گونه ای دیگر از کربن فعال خوراکی است. (زغال فعال خوراکی معمولا در موارد اورژانسی ناشی از مسمومیت غذایی به بیمار داده می شود) بیشترین کاربرد خانگی این ماده در تصفیه آب آکواریوم هاست اما توجه داشته باشید پیش از تهیه زغال فعال برای استفاده به عنوان بوگیر یخچال، از بی خطر بودن آن برای مواد غذایی اطمینان حاصل نمایید.
